Меню
Главная
Случайная статья
Настройки
|
Полисты, или бумажные осы[10] (лат. Polistes) — род общественных ос, относящийся к подсемейству Polistinae. Крупнейший род в составе семейства настоящих ос (Vespidae), насчитывающий более 200 видов. Космополитическая группа, встречающаяся во всех зоогеографических регионах. Стоят открытые гнёзда, в которых ячейки расположены в один слой и не покрыты защитной внешней оболочкой. Все виды хищные, для прокорма потомства могут потреблять большое количество гусениц, в связи с чем их принято считать полезными.
Содержание
Описание
Полисты строят гнездо в виде единственного открытого сота, численность ос в таких гнёздах невелика — от 10—15 до чуть больше 100 насекомых. Гнезда Polistes часто основываются единственной самкой (или реже группой самок).
Подобно водомеркам способны удерживаться на поверхностной пленке воды[11].
У ос рода Polistes наблюдается половой диморфизм: у самцов семь видимых снаружи метасомальных сегментов, а у самок — шесть. Этот признак разделяют и другие веспидовые осы[12].
Гнезда однослойные, по форме напоминают зонтик, ячейки которого открыты воздуху снизу, а вокруг гнезда нет ни одного слоя. Гнезда подвешены к поверхности с помощью черешка и построены из бумагоподобного вещества, изготовленного из смеси слюны и древесных волокон, пережеванных со старой и мягкой древесины или мертвых веток. У многих видов Polistes в целом гнезда часто поддерживаются более длинным черешком, чем у Vespula[13].
Распространение
Всесветное. Часть подродов встречается в Новом Свете (Fuscopolistes, Aphanilopterus, Palisotius, Epicnemius, Onerarius — ныне они все объединены в один Aphanilopterus), а другая часть в Старом Свете (Gyrostoma, Stenopolistes, Nygmopolistes, Megapolistes, Polistella, Sulcopolistes, Polistes sensu stricto).
Значение
Некоторые виды стали инвазивными на территориях, куда они были интродуцированы. Например, Азиатская (Polistes chinensis) и Австралийская бумажные осы (P. humilis) являются вредителями в Новой Зеландии. Начиная с 1979 года,[14] Азиатская бумажная оса обосновалась на Северном и Южном островах Новой Зеландии и стала конкурентом аборигенных видов (например, для попугая Новозеландский кака) за такие ресурсы, как насекомые, нектар и падь (Clapperton, 1999; Kleinpaste, 2000).[15] Европейская бумажная оса (Polistes dominula) стала инвазивной в США и Канаде.
Polistes dominula
Классификация
Выделяют несколько подродов или групп видов:[16][17]
- подрод Aphanilopterus (Polistes annularis)
- подрод Gyrostoma (Polistes jadwigae, Polistes rothneyi, Polistes wattii)
- подрод Polistella (Polistes brunetus, Polistes dawnae, Polistes delhiensis, Polistes japonicus, Polistes mandarinus, Polistes sagittarius, Polistes snelleni, Polistes strigosus, Polistes brunus, Polistes communalis, Polistes tenebris, Polistes diakonovi), всего около 90 видов[18]
- подрод Polistes (Polistes dominula, Polistes gallicus, Polistes nimpha, Polistes riparius, Polistes biglumis, Polistes chinensis)
- ископаемые виды: Polistes vergnei, Polistes industrius, Polistes signatus, Polistes kirbyanus, Polybia anglica, Polistes oblita, Polistes attavinus
- Америка: Polistes annularis, Polistes bellicosus, Polistes canadensis, Polistes erythrocephalus, Polistes exclamans, Polistes fuscatus, Polistes instabilis, Polistes metricus, Polistes versicolor
- Социальные паразиты: Polistes carnifex
Список видов
Известно более 200 видов и около 125 подвидов[17][19][20][21].
- Polistes actaeon Haliday, 1836
- Polistes adelphus Richards, 1978
- Polistes adustus Bingham, 1897
- Polistes affinis Gusenleitner, 2006
- Polistes africanus Palisot de Beauvois, 1818
- Polistes albicinctus de Saussure, 1890
- Polistes albocalcaratus du Buysson, 1905
- Polistes angulinus Richards, 1951
- Polistes angusticlypeus Gusenleitner, 2006
- Polistes annularis (Linnaeus, 1763)
- Polistes apachus (de Saussure, 1857)
- Polistes apicalis de Saussure, 1858
- Polistes aquilinus du Buysson, 1905
- Polistes arizonensis Snelling, 1954
- Polistes arthuri Cameron, 1901
- Polistes assamensis Bingham, 1897
- Polistes associus Kohl, 1898
- Polistes asterope Cameron, 1901
- Polistes aterrimus de Saussure, 1853
- Polistes atrimandibularis Zimmermann, 1930
- Polistes atrox Richards, 1978
- Polistes aurifer de Saussure, 1853
- Polistes austroccidentalis Van Achterberg & Neumeyer, 2017[21]
- Polistes badius Gerstaecker, 1871
- Polistes bahamensis Bequaert & Salt, 1931
- Polistes balder Kirby, 1888
- Polistes bambusae Richards, 1978
- Polistes bellicosus Cresson, 1872
- Polistes bequaertellus Snelling, 1983,
- Polistes bequaerti von Schulthess, 1921
- Polistes bequaertianus Willink, 1954
- Polistes bicolor Lepeletier, 1836
- Polistes biglumis (Linnaeus, 1758)
- Polistes biguttatus Haliday, 1836
- Polistes billardieri Fabricius, 1804
- Polistes binotatus de Saussure, 1853
- Polistes bischoffi Weyrauch, 1937
- Polistes bituberculatus du Buysson, 1905
- Polistes boharti Snelling, 1983
- Polistes brevifissus Richards, 1978
- Polistes brunus Nguyen & Carpenter, 2017[18]
- Polistes bucharensis Petersen, 1990[21]
- Polistes buruensis Erichson, 184
- Polistes buyssoni Brthes, 1909
- Polistes callimorphus de Saussure, 1853
- Polistes canadensis (Linnaeus, 1758)
- Polistes candidoi von Ihering, 1903
- Polistes capnodes van der Vecht, 1972
- Polistes carnifex (Fabricius, 1775)
- Polistes carolina (Linnaeus, 1767)
- Polistes cavapyta de Saussure, 1853
- Polistes cavapytiformis Richards, 1978
- Polistes celebensis Selis, 2018
- Polistes chinensis (Fabricius, 1793)
- Polistes cinerascens de Saussure, 1854
- Polistes claripennis Ducke, 1904
- Polistes clavicornis van der Vecht, 1972
- Polistes comanchus de Saussure, 1857
- Polistes communalis Nguyen, Vu, & Carpenter, 2017[18]
- Polistes consobrinus de Saussure, 1858
- Polistes contrarius Cheesman, 1951
- Polistes crinitus (Felton, 1765)
- Polistes cubensis Lepeletier, 1836
- Polistes davillae Richards, 1978
- Polistes dawnae Dover & Rao, 1922
- Polistes deceptor Schulz, 1905
- Polistes defectivus Gerstaecker, 1871
- Polistes delhiensis Das & Gupta, 1984
- Polistes diabolicus de Saussure, 1853
- Polistes diakonovi Kostylev, 1940
- Polistes dominicus (Vallot, 1802)
- Polistes dominula (Christ, 1791)
- Polistes dorsalis (Fabricius, 1775)
- Polistes ebsohinus Sonan, 1943
- Polistes eburneus Bequaert, 1943
- Polistes elegans Smith, 1859
- Polistes ellenbergi du Buysson, 1908
- Polistes ephippium Cameron, 1900
- Polistes erythrinus Holmgren, 1868
- Polistes erythrocephalus Latreille, 1813
- Polistes esperanzae Selis, 2018
- Polistes exclamans Viereck, 1906
- Polistes extraneus Kirby, 1883
- Polistes facilis de Saussure, 1853
- Polistes fastidiosus de Saussure, 1853
- Polistes ferreri de Saussure, 1853
- Polistes flavitarsis Selis, 2018
- Polistes flavobilineatus (Cameron, 1902)
- Polistes flavus Cresson, 1868
- Polistes foederatus Kohl, 1898[21]
- Polistes fordi van der Vecht, 1972
- Polistes formosanus Sonan, 1927
- Polistes franciscanus Richards, 1978
- Polistes fuscatus (Fabricius, 1793)
- Polistes gallicus (Linnaeus, 1767)
- Polistes geminatus Fox, 1898
- Polistes gigas (Kirby, 1826)
- Polistes goeldii Ducke, 1904
- Polistes haugi du Buysson, 1906
- Polistes hebridensis Giordani Soika, 1981
- Polistes helveticus Neumeyer, 2014[20]
- Polistes hirsuticornis Buck, 2012[19]
- Polistes horrendus Gusenleitner, 2006
- Polistes huacapistana Richards, 1978
- Polistes huisunensis Kuo, 1987
- Polistes humeralis Polaek, 2023
- Polistes humilis (Fabricius, 1781)
- Polistes incertus Cresson, 1865
- Polistes indicus Stolfa, 1934
- Polistes infuscatus Lepeletier, 1836
- Polistes instabilis de Saussure, 1853
- Polistes intermedius Kojima, 1988
- Polistes iranus Guiglia, 1976
- Polistes japonicus de Saussure, 1858
- Polistes jokahamae Radoszkowski, 1887
- Polistes kaibabensis Hayward, 1932
- Polistes khasianus Cameron, 1900
- Polistes laevigatissimus Giordani Soika, 1975
- Polistes lanio (Fabricius, 1775)
- Polistes lateritius Smith, 1857
- Polistes latinis Das & Gupta, 1984
- Polistes legnotus van der Vecht, 1972
- Polistes lepcha Cameron, 1900
- Polistes lineonotus Bohart, 1949
- Polistes loveridgei Bequaert, 1938
- Polistes lycus Cameron, 1901
- Polistes macrocephalus Bequaert, 1918
- Polistes madecassus de Saussure, 1853
- Polistes madiburensis von Schulthess, 1921
- Polistes major Palisot de Beauvois, 1818
- Polistes mandarinus de Saussure, 1853
- Polistes maranonensis Willink, 1964
- Polistes marginalis (Fabricius, 1775)
- Polistes maroccanus Schmid-Egger, 2017[21]
- Polistes meadeanus von Schulthess, 1913
- Polistes melanopterus Cameron, 1911
- Polistes melanosoma de Saussure, 1853
- Polistes melanotus Richards, 1978
- Polistes mertoni du Buysson, 1913
- Polistes metricus Say, 1831
- Polistes mexicanus Bequaert, 1940
- Polistes minor Palisot de Beauvois, 1818
- Polistes mongolicus Buysson, 1911[21]
- Polistes moraballi Richards, 1951
- Polistes myersi Bequaert, 1934
- Polistes mysteriosus Bequaert, 1938
- Polistes niger Brthes, 1903
- Polistes nigrifrons Smith, 1859
- Polistes nigritarsis Cameron, 1900
- Polistes nigrosericans Bequaert, 1940
- Polistes nimpha (Christ, 1791)
- Polistes ninabamba Richards, 1978
- Polistes nipponensis Prez, 1905
- Polistes notatipes Richards, 1978
- Polistes obscurus de Saussure, 1863
- Polistes occipitalis Ducke, 1904
- Polistes occultus Kojima, 1988
- Polistes oculatus Smith, 1857
- Polistes olivaceus (DeGeer, 1773)
- Polistes opacus Gusenleitner, 2006
- Polistes ornatus Lepeletier, 1836
- Polistes pacificus Fabricius, 1804
- Polistes palmarum Bequaert, 1936
- Polistes paraguayensis Bertoni, 1921
- Polistes parametricus Buck, 2012[19]
- Polistes penai Richards, 1978
- Polistes penthicus van der Vecht, 1972
- Polistes perflavus van der Vecht, 1972
- Polistes peruvianus Bequaert, 1934
- Polistes philippinensis de Saussure, 1853
- Polistes poeyi Lepeletier, 1836
- Polistes praenotatus Kohl, 1908
- Polistes pseudoculatus Snelling, 1955
- Polistes quadricingulatus Gusenleitner, 2006
- Polistes ridleyi Kirby, 1890
- Polistes riekii Richards, 1978
- Polistes riparius Yamane & Yamane, 1987
- Polistes rossi Bohart, 1949
- Polistes rothneyi Cameron, 1900
- Polistes rothneyi carletoni van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi engeli van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi grahami van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi gressitti van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi hainanensis van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi helvenacus van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi ingrami van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi iwatai van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi koreanus van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi krombeini van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi quatei van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi robinsoni van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi rothneyi Cameron, 1900
- Polistes rothneyi sikkimensis van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi tibetanus van der Vecht, 1968
- Polistes rothneyi vechti Das and Gupta, 1984
- Polistes rothneyi rothneyi Matsumura, 1911
- Polistes rubellus Gusenleitner, 2006
- Polistes rubiginosus Lepeletier, 1836[19]
- Polistes rufidens de Saussure, 1853
- Polistes rufiventris Ducke, 1904
- Polistes rufodorsalis Yamane & Kusigemati, 1985
- Polistes sagittarius de Saussure, 1853
- Polistes santoshae Das & Gupta, 1984
- Polistes satan Bequaert, 1940
- Polistes saussurei Dalla Torre, 1894
- Polistes schach (Fabricius, 1781)
- Polistes semenowi Morawitz, 1889
- Polistes semiflavus Holmgren, 1868
- Polistes sgarambus Giordani Soika, 1975
- Polistes shirakii Sonan, 1943
- Polistes sikorae de Saussure, 1900
- Polistes similis Das & Gupta, 1984
- Polistes simillimus Zikn, 1951
- Polistes simulatus Smith, 1860
- Polistes smithii de Saussure, 1853
- Polistes snelleni de Saussure, 1862
- Polistes stabilinus Richards, 1978
- Polistes stenopus van der Vecht, 1972
- Polistes stigma (Fabricius, 1793)
- Polistes stigma alagari Petersen, 1987
- Polistes stigma bernardii Le Guillou, 1841
- Polistes stigma dubius de Saussure, 1867
- Polistes stigma galatheae Petersen, 1987
- Polistes stigma goestai Petersen, 1987
- Polistes stigma jani Petersen, 1987
- Polistes stigma maculipennis de Saussure, 1853
- Polistes stigma madsi Petersen, 1987
- Polistes stigma manillensis de Saussure, 1853
- Polistes stigma nebulosus Yamane & Kusigemati, 1985
- Polistes stigma novarae de Saussure, 1867
- Polistes stigma papuanus Schulz, 1905
- Polistes stigma pouli Petersen, 1987
- Polistes stigma sauiensis Petersen, 1987
- Polistes stigma stigma (Fabricius, 1793)
- Polistes stigma svendi Petersen, 1987
- Polistes stigma tamulus (Fabricius, 1798)[22]
- Polistes stigma townsvillensis Giordani Soika, 1975
- Polistes stigma tualensis Petersen, 1987
- Polistes strigosus Bequaert, 1940
- Polistes subsericeus de Saussure, 1854
- Polistes takasagonus Sonan, 1943
- Polistes tenebricosus Lepeletier, 1836
- Polistes tenebris Nguyen & Lee 2017[18]
- Polistes tenellus du Buysson, 1905
- Polistes tenuipunctatus Selis, 2018
- Polistes tenuispunctia Kim, 2001
- Polistes tepidus (Fabricius, 1775)
- Polistes testaceicolor Bequaert, 1937
- Polistes thoracicus Fox, 1898
- Polistes torresae Silveira, 1994
- Polistes tristis Meade-Waldo, 1911
- Polistes tullgreni Schulz, 1906
- Polistes utakwae Meade-Waldo, 1916
- Polistes variabilis (Fabricius, 1781)
- Polistes veracrucis Richards, 1978
- Polistes versicolor (Olivier, 1792)
- Polistes wattii Cameron, 1900
- Polistes watutus Kojima, 1988
- Polistes weyrauchorum Willink, 1964
- Polistes williamsi Petersen, 1990
- Polistes xanthogaster Bequaert, 1940
- Polistes xantholeucus van der Vecht, 1984
Виды Европы
В Европе встречается 10 видов, три из которых социально-паразитические виды (отмечены буквой П) и их рассматривали как отдельный род или подрод Sulcopolistes Blthgen, 1938[20][23].
- Polistes albellus Giordani Soika, 1976[20][24][21][6]
- Polistes associus Kohl, 1898
- Polistes atrimandibularis Zimmermann, 1930 (П)
- Polistes biglumis (Linnaeus, 1758)
- Polistes bischoffi Weyrauch, 1937
- Polistes dominula (Christ, 1791)
- Polistes gallicus (Linnaeus, 1767)
- Polistes helveticus Neumeyer, 2014
- Polistes nimphus (Christ, 1791)
- Polistes semenowi Morawitz, 1889 (П)
- Polistes sulcifer Zimmermann, 1930 (П)
Примечания
- Latreille, P.A. 1802. Histoire Naturelle, Gnrale et Particulire des Crustacs et des Insectes. Paris : F. Dufart Vol. 2 xii 467 pp. ссылка
- Dalla Torre, K.W. von 1904. Hymenoptera. Fam. Vespidae. Genera Insectorum 19: 1—108. ссылка Архивная копия от 10 сентября 2024 на Wayback Machine
- Weyrauch, W. 1938. Zur Systematik und Biologie der palaearktischen Polistinen. Arbeiten ber Physiologische und Angewandte Entomologie aus Berlin-Dahlem 5(3): 273–278. ссылка
- Weyrauch, W. 1937. Zur Systematik und Biologie der Kuckuckswespen Pseudovespa und Pseudopolistes. Zoologische Jahrbcher. Abteilung fr Systematik, kologie und Geographie der Tiere 70: 243–290. ссылка
- Blthgen, P. 1943. Die europischen Polistinen (Hym. Vespidae Vespinae). Archiv fr Naturgeschichte Neue Folge 12(1): 94–129. ссылка Архивная копия от 10 сентября 2024 на Wayback Machine
- 1 2 Polistes Latreille, 1802 (неопр.). Fauna Europaea. Fauna Europaea Secretariat, Museum fr Naturkunde Leibniz & Institut fr Evolutions- und Biodiversittsforschung. Дата обращения: 22 января 2020.
- Genus Polistes Latreille, 1802. Australian Faunal Directory biodiversity.org.au
- Richards, O.W. 1973. The subgenera of Polistes Latreille (Hymenoptera, Vespidae). Revista Brasileira de Entomologia 17: 85—104. ссылка
- Carpenter, James M. (2008). Review of Hawaiian Vespidae (Hymenoptera) (PDF). Occasional Papers of the Bishop Museum. 99: 1–18. Архивировано (PDF) 6 сентября 2017.
-
- Владимир Карцев. Сидящие под дождем (рус.) // Наука и жизнь. — 2020. — № 4. — С. 93. Архивировано 28 сентября 2021 года.
-
- Ebeling, Walter. Chapter 9, part 2: Pests Attacking Man and his Pets // Urban Entomology. — Berkeley : Division of Agricultural Sciences, University of California (UC Riverside Entomology), 1975. — ISBN 978-0931876196.
- Asian Paper Wasp | Biosecurity New Zealand Архивная копия от 15 мая 2008 на Wayback Machine Retrieved 7 January 2007
- Quoted in Asian Paper Wasp Control paper Архивная копия от 28 сентября 2006 на Wayback Machine
- Pickett, K.M., Carpenter, J.M., and Wheeler, W.C. 2006. Systematics of Polistes (Hymenoptera: Vespidae), with a phylogenetic consideration of Hamilton’s haplodiploidy hypothesis. Annales Zoologici Fennici, 43: 390—406.
- 1 2
- 1 2 3 4
- 1 2 3 4
- 1 2 3 4
- 1 2 3 4 5 6 7
-
- Choudhary M, Strassmann JE, Queller DC, Turillazzi S, Cervo R. (1994) Social parasites in polistine wasps are monophyletic; implications for sympatric speciation. Proceedings of the Royal Society of London B 257: 31—35. doi: 10.1098/rspb.1994.0090
- Neumeyer R, Gereys B, Castro L (2015) New data on the distribution of Polistes bischoffi Weyrauch, 1937 and Polistes helveticus Neumeyer, 2014, a synonym of Polistes albellus Giordani Soika, 1976 n. stat. Boletn de la Sociedad Entomolgica Aragonesa (S.E.A.) 57: 205—216.
Литература- Гречка Е. О., Кипятков В. Е. Сезонный цикл развития и кастовая детерминация у общественной осы Polistes gallicus L. (Hymenoptera, Vespidae). II. Динамика роста и продуктивность колонии // Зоологический журнал. — 1984. — 63, № 1. — С. 81-94.
- Русина Л. Ю. 2006. Осы-полисты в природных и антропогенных ландшафтах Нижнего Приднепровья. Херсон: Изд-во ХГУ. 200 с.
- Русина Л. Ю. 2009. Структурно-функциональная организация популяций ос-полистов (Hymenoptera, Vespi-dae) // Труды Русск. энтомол. об-ва. Т. 79. С.-Петербург. 217 с.
- Русина Л. Ю. Структура популяций и социальная организация ос-полистов (Hymenoptera: Vespidae) в Нижнем Приднепровье: Автореф. дис… канд. биол. наук: 03.00.09. — Киев, 2000. — 20 с.
- Русина Л. Ю., Фирман Л. А., Скороход О. В., Гилев А. В. Изменчивость окраски и основные направления развития рисунка ос рода Polistes (Hymenoptera: Vespidae) в Нижнем Приднепровье. Сообщение 1. Polistes dominulus (Christ)/Изв. Харьков. энтомол. общ-ва. 2004 (2005). Т. 12, вып. 12. С. 195—207.
- Русина Л., Русин И., Стар X., Фатерыга А., Фирман Л. Способы основания семьи самками различных морфотипов у бумажных ос-полистов (Hymenoptera, Vespidae, Polistes Latr.)/ Энтомологическое обозрение. 2007б. Т. 86, вып. 4. С. 750—772.
- S. Turillazzi and M. J. West-Eberhard. "The Natural History and Evolution of Paper-Wasps" (неопр.). — 1992.
- Karsai I. and Theraulaz G. Nest building in a Social Wasp: Postures and Constraints (Hymenoptera: Vespidae) (англ.) // Sociology : journal. — 1995. — Vol. 26, no. 1. — P. 83—114.
- Karsai I. and Penzes Z. Intra-specific variation in the comb structure of Polistes dominulus: parameters, maturation, nest size and cell arrangement (англ.) // Insectes Sociaux[англ.] : journal. — 1996. — Vol. 43. — P. 277—296. — doi:10.1007/BF01242929.
Ссылки
|
|